Commodus
180-192

Keizer Commodus was de zoon van de beroemde Romeinse keizer Marcus Aurelius en werd geboren op 31 augustus in het jaar 161 na Christus. Hij was de laatste keizer van de Antonijnse dynastie en regeerde Rome van 180 tot 192 na Christus.

Commodus was een moeilijk kind en kreeg vaak ruzie met zijn vader, die hem als zijn opvolger had aangewezen. Marcus Aurelius stierf echter voordat hij zijn zoon voldoende had kunnen voorbereiden op het keizerschap. Toen Commodus aan de macht kwam, begon hij snel zijn eigen wil op te leggen en begon hij tekenen te vertonen van paranoïde en autoritaire neigingen. Commodus was vooral geïnteresseerd in het leger en het gladiatorengevecht, en hij bracht veel tijd door met trainen en het organiseren van gevechten in de arena. Hij trad ook vaak op als gladiator zelf en nam deel aan gevechten in het Colosseum, waarbij hij vaak dieren doodde en soms ook mensen.

Commodus was echter niet alleen geïnteresseerd in het vermaken van het publiek in de arena. Hij begon ook politieke tegenstanders te vervolgen en te executeren en hij verving de meeste hoge ambtenaren met mensen die hem loyaal waren. Hij probeerde de senaat te ondermijnen en benoemde zichzelf tot consul en dictator. Commodus begon ook zijn eigen beeld te creëren als een goddelijke figuur. Hij noemde zichzelf Hercules en liet beelden van zichzelf maken als deze mythische held. Hij probeerde ook de religie van Rome te hervormen en introduceerde nieuwe rituelen en ceremonies die op hem gericht waren. Commodus was echter niet in staat om de problemen van het rijk aan te pakken. De economie leed onder zijn extravagante uitgaven en de oorlogen in het oosten en het noorden van het rijk bleven doorgaan. In 192 na Christus werd hij uiteindelijk vermoord door zijn eigen bewakers, die de misstanden en het verval van het rijk niet langer konden verdragen.

De regeerperiode van Commodus wordt vaak gezien als het begin van het einde van het Romeinse rijk. Zijn heerschappij was een periode van politieke instabiliteit, corruptie en achteruitgang. Het was het einde van de Pax Romana, de periode van relatieve vrede en welvaart die door zijn vader Marcus Aurelius was gevestigd. Commodus wordt vaak afgeschilderd als een waanzinnige keizer die zijn rijk naar de ondergang heeft geleid. Toch waren er ook enkele positieve ontwikkelingen tijdens zijn regeerperiode. Hij voerde hervormingen door in het leger en verbeterde de behandeling van soldaten. Hij stelde ook de eerste vrouwelijke consul aan en gaf bevel om slaven die werden misbruikt door hun eigenaren, te beschermen.

Toch is het de negatieve nalatenschap van Commodus die in de geschiedenis is blijven hangen. Zijn reputatie als waanzinnige en bloeddorstige keizer heeft ertoe geleid dat hij is uitgegroeid tot een symbool van corruptie en decadentie in de Romeinse geschiedenis.Het is interessant om te overwegen hoe anders de geschiedenis van het Romeinse rijk eruit had kunnen zien als Marcus Aurelius een andere opvolger had gekozen en zijn zoon niet had aangewezen als keizer. Zou het rijk nog langer hebben standgehouden? Of was de ondergang onvermijdelijk? Commodus’ obsessie met de arena en zijn rol als gladiator lijkt te zijn voortgekomen uit zijn verlangen om bewonderd te worden door het volk. Dit is echter niet genoeg om een rijk te regeren. Zijn corruptie en onbekwaamheid hebben bijgedragen aan de instabiliteit en de ondergang van het rijk.

Het verhaal van Commodus blijft intrigeren en fascineren, niet alleen vanwege de dramatische gebeurtenissen tijdens zijn regeerperiode, maar ook vanwege de implicaties ervan voor de geschiedenis van het Romeinse rijk. Zijn nalatenschap herinnert ons eraan dat zelfs de machtigste heersers uiteindelijk kunnen worden geveld door hun eigen zwaktes en fouten.

Commodus was steeds autoritairder geworden en begon politieke tegenstanders te vervolgen en executeren. Hij verving hoge ambtenaren met mensen die hem loyaal waren en probeerde de senaat te ondermijnen. Hij had zichzelf uitgeroepen tot consul en dictator, en begon zichzelf te presenteren als een goddelijke figuur. De onrust die door deze acties werd veroorzaakt, leidde tot een samenzwering tegen hem. Een groep hovelingen en bewakers onder leiding van Laetus, de commandant van de Praetoriaanse Garde, en Marcia, de keizerin, planden zijn moord.

Op 31 december 192 na Christus organiseerden de samenzweerders een worstelwedstrijd in het paleis, waarbij Commodus als deelnemer was uitgenodigd. Tijdens de wedstrijd probeerde een van de bewakers hem te wurgen met een lint. Toen dat niet lukte, stak een andere bewaker hem neer met een dolk. Commodus werd gedood en zijn lichaam werd weggebracht om te worden gecremeerd. Marcia en Laetus probeerden zijn opvolger te beïnvloeden, Pertinax, om de samenzwering te verdoezelen en hen te belonen voor hun rol in de moord. Maar Pertinax weigerde en liet de samenzweerders arresteren en executeren.

De dood van Commodus betekende het einde van de Antonijnse dynastie en de Romeinse Republiek werd hersteld onder Pertinax. Deze periode van politieke onrust en instabiliteit zou echter blijven voortduren, en zou uiteindelijk leiden tot de ineenstorting van het West-Romeinse rijk en het einde van de klassieke oudheid.